Παϊζιέλο, Τζιοβάνι

(Paisiello, Tάρας 1740 – Nάπολη 1816). Ιταλός συνθέτης. Αφού τελείωσε τις σπουδές του στο ωδείο του Αγίου Ονουφρίου της Νάπολης, εγκατέλειψε τη θρησκευτική μουσική χάρη της κωμικής όπερας, δρέποντας επιτυχίες (1764-66), στην Μπολόνια, στην Πάρμα, στη Ρώμη και στη Μοντένα, ακόμα και με τη σοβαρή όπερα Δημήτριος (1765). Επιστρέφοντας στη Νάπολη, πήρε τη θέση του μεταξύ των μεγάλων της εποχής του (Νικολό Πιτσίνι και Ντομένικο Τσιμαρόζα) με τις όπερες Το κινέζικο είδωλο (1767), Δον Κιχώτης της Μάντσα (1769), Η φρασκατάνα (1774). Μία πιο ανεξάρτητη φλέβα αποκαλύφθηκε στον Φανταστικό Σωκράτη (1775) επάνω στο έξυπνο λιμπρέτο των αβάδων Λορέντζι και Γκαλιάνι· η ίδια φλέβα, παρά τον σεβασμό προς τους παραδοσιακούς κανόνες αρμονίας και μελωδίας, ώθησε τον Π. να χρησιμοποιήσει ένα πικάντικο κείμενο του Μπομαρσέ για μία όπερα Ο κουρέας της Σεβίλλης ή η Ανώφελη Προφύλαξη (1782), της οποίας η φήμη επισκιάστηκε αργότερα από το αριστούργημα του Ροσίνι. Όπως όλοι οι μουσικοί της Σχολής της Νάπολης, ο Π. ταξίδεψε πολύ, μεταφέροντας την όπερα της Iταλίας του 18ου αι. στις διάφορες ευρωπαϊκές αυλές. Το 1776, με πρόσκληση της Αικατερίνης της Ρωσίας, άφησε τη Νάπολη για να εγκατασταθεί στην Πετρούπολη, όπου παρέμεινε 8 χρόνια. Το 1781 συνέθεσε την Αφέντρα δούλα επάνω στο ίδιο λιμπρέτο που πριν από 50 χρόνια αξιοποιήθηκε από τον Περγκολέζι. Στην περίοδο της Ρωσίας ανήκουν επίσης οι όπερες Ο Αχιλλεύς στη Σκύρο (1778) και Ο Αλκίδης σε σταυροδρόμι (1780) επάνω σε λιμπρέτο του Μεταστάσιου, καθώς και αρκετά κοντσέρτα για τσέμπαλο και ορχήστρα. Πριν επιστρέψει στην Ιταλία, έμεινε στη Βιέννη (1784), όπου συναντήθηκε και με τον Μότσαρτ. Για τον αυτοκράτορα Ιωσήφ B» έγραψε την κωμική όπερα Ο Βασιλιάς Θεόδωρος στη Βενετία (1784) επάνω σε θέμα του αβά Κάστι, και την ομάδα των 15 Συμφωνιών Κοντσερτάντι. Στη Νάπολη διορίστηκε αρχιμουσικός της ορχήστρας του Φερδινάνδου Δ». Το 1788 δόθηκε Η ωραία Μυλωνού (της οποίας είναι γνωστοί άλλοι τίτλοι, όπως Ο έρως με εμπόδια) και μετά ένα χρόνο Η Nίνa ή η Τρελή για έρωτα, όπερες που θεωρούνται από τις πιο χαριτωμένες του Π., τελευταία δείγματα ευγενικού, αν και με κάποια ελαφρότητα, μέτρου του 18ου αι. Το 1802 προσεκλήθη με κάθε τιμή από τον Ναπολέοντα στο Παρίσι, όπου παρ» όλα αυτά, η Περσεφόνη (1803) δεν είχε μεγάλη επιτυχία. Η συμπάθειά του για τον Ναπολέοντα τον έκανε να περιπέσει στη δυσμένεια των Βουρβώνων, όταν, ένα χρόνο πριν από τον θάνατό του, έγινε η παλινόρθωσή τους στο βασίλειο της Νάπολης. Συνθέτης γονιμότατος, άφησε όχι λιγότερες από 100 όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, που παίζεται συχνά μέχρι σήμερα, καθώς επίσης και το διδακτικό έργο Κανόνες καλής συνοδείας στο τσέμπελο (1782). O Τζοβάννι Παϊζιέλο, που εδώ εικονίζεται σε μια προσωπογραφία του Λε Μπρον, έδωσε τα καλύτερα δείγματα κωμικής όπερας. (Μουσείο Βερσαλλιών, Παρίσι).